به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در روزهای اخیر شاهد اولین سفر خارجی رئیس جمهور جدید کشورمان، سید ابراهیم رئیسی بودیم. رئیسی در اولین سفر خارجی خود در مجمع سالانه سازمان همکاری شانگهای حضور پیدا کرد و توانست به عنوان اولین دستاورد سیاست خارجی خود با رایزنی مناسب و صحیح بعد از شانزده سال کشورمان را از عضو ناظر به عضویت اصلی و دائمی این سازمان تبدیل کند.
کاری که در دولت قبل حسن روحانی و دستگاه دیپلماسی دولت تدبیر و امید در وزارت خارجه برای بدست آوردن چنین دستاوردی تلاش های بسیاری کرد اما در این خصوص نتوانست موفقیتی کسب کند.
استقبال گرم چین اما غرق شدن در آغوش سرد غرب
تیرماه ۱۳۹۴ برجام امضا شده و در دی ماه همان سال اجرایی می‌شود. پس از ۱۴ سال، رئیس جمهور چین به تهران سفر می‌کند. شی جین پینگ با شش وزیر، سه معاون نخست وزیر و تعداد زیادی از بازرگانان و رسانه‌های چینی وارد تهران می‌شود. این رویداد در تلاقی دو اتفاق مهم برگزار می‌شود: دو سال پس از طرح «جاده جدید ابریشم» و «اجرای برجام». چین، همراه دوره تحریم که در کنار هند به عنوان اصلی‌ترین خریداران نفت ایران حضور داشتند، اکنون و با تصور تعلیق تحریم‌ها به دنبال گسترش همکاری‌های خود با ایران در سطح «راهبردی» است.
اما آغوش باز چینی ها را دولت روحانی به سردی پاسخ داد. گویا دولت روحانی اصرار داشت تا پیام روشنی به دوستان دوران تحریم بدهد : «شما فقط در دوره سختی به درد ما می‌خورید و اکنون دوره خوشی ماست!». حسن روحانی دقیقا روز بعد از بدرقه چینی‌ها، عازم اروپا است تا ماه عسل توافق را در پاریس و رم بگذارند. اما او به طرز تحقیرآمیزی از سوی ایتالیا و فرانسه مورد استقبال قرار می‌گیرد. در رم، زیر مجسمه امپراتور فاتح ایران در دوران اشکانی پذیرایی می‌شود و در الیزه هم با استقبالی خلاف عرف دیپلماتیک روبرو می‌شود.
روحانی و دولت تدبیر و امید از این تحقیرها درس عبرت نگرفته و هرروز بیشتر از دیروز خود را در آغوش غرب گم می کردند. هیچ چیز متناقض‌تر از این نیست که برای پیوستن به سازمانی چون شانگهای، که کارکرد آن همکاری‌های فرامنطقه‌ای است و پیگیری آن برای خنثی کردن تحریم از نان شب واجب‌تر است، توجیهاتی از جنس خود تحریم آورده شود. خلاصه استدلال دولت این بود: «من چون تحریم هستم، نمی‌توانم تحرم را خنثی کنم»! کشورهای عضو شانگهای و از جمله چین، با نحوه تعاملی که دولت روحانی با غرب در پیش گرفته بود، هیچگاه نمی‌توانستند خیال خود را از عضویت دائم ایران در این سازمان راحت ببینند و همواره نگاهی تردیدآمیز به این اتفاق داشتند. دولت ایران نیز البته نه تنها تلاشی برای رفع این ذهنیت نکرد، بلکه با بی‌عملی و اصرار خود بر برجام در کما رفته و دل خوش کردن به سراب «اینستکس» طرف شرقی را درباره قضاوت خود مطمئن می‌کرد.
دولت روحانی و همفکران وی در جبهه اصلاحات بارها برای توجیح چنین شکستی موانع خارجی را سبب آن میدانستند و از آب خوردن مردم تا سلامت آن ها را به تعهدات خارجی و تحریم ها ربط می دانند.
اما اصلاحات و حامیان دولت روحانی همچنان بر باورهای اشتباه گذشته خود استوار هستند و پا پس نمیکشند. درست قبل از حضور رئیسی و قطعی شدن عضویت دائم کشورمان در سازمان همکاری شانگهای شخصیت ها، روزنامه ها و سایت های اصلاح‌طلب شروع به تیتر زدن علیه حضور در این نشست و القای اینکه شکست های گذشته ما برای عضویت در این سازمان تکرار خواهد شد.
تحریم، مانع پیوستن به سازمان همکاری شانگهای
روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد در مطلبی با تیتر «تحریم، مانع پیوستن به سازمان همکاری شانگهای بود» سعی بر نشان دادن آن داشت که با هر رایزنی که بشود تا مسئله تحریم ها و FATF برطرف نشود نمتوان در این سازمان به عضویت دائم تغییر وضعیت بدهیم.
در بخشی از این مطلب آمده است: عمده‌ترین نقش بازیگران بزرگ سازمان، برای جلوگیری از عضویت ایران، مساله تحریم‌ها بود و اینکه اثری که تحریم‌ها علیه ایران می‌تواند بر جایگاه سازمان شانگهای و بازیگری این دو قدرت بگذارد. در سال‌های گذشته بعد از لغو تحریم‌های شورای امنیت هم گهگاه شاهد نگرانی‌هایی از سوی چینی‌ها بودیم، مساله‌ای است که قابل انکار نیست. چینی‌ها در مقاطعی تصور می‌کردند که حضور و عضویت دایمی ایران در این سازمان جنبه تعارض با امریکا را افزایش خواهد داد. پکن در واقع خیلی تمایل نداشت که تعارض با امریکا را به شکل عیان و در حدی که امروز وجود دارد، نشان بدهد. از زمان آغاز جنگ تجاری امریکا با چین توسط دولت دونالد ترامپ، این رویه و تفکر چینی‌ها هم تغییر کرد و آنها هم با شدت بیشتری روند ضد امریکایی را دنبال می‌کنند.
قفل FATF بر تجارت خارجی
روزنامه آرمان ملی نیز در این خصوص با تیتر«قفل FATF بر تجارت خارجی» باز هم FATF را مانع تجارت خارجی و عضویت کشور ما در سازمان همکاری شانگهای دانست.
در بخشی از مطلب این روزنامه آمده است: بسیاری از کشورها مانند چین، تایوان، تایلند و بسیاری دیگر از کشورها در کنار اینکه عضو شانگهای هستند از متحدان اصلی تجاری آمریکا هم به شمار می‌روند و نمی‌خواهند که به خاطر تجارت با ایران بعدا تحت تاثیر فشارهای آمریکا قرار بگیرند.
عضویت ایران در شانگهای در گروی FATF
روزنامه تعادل نیز به مدیرمسئولی «الیاس حضرتی» رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس یازدهم همزمان با سفر رئیسی به تاجیکستان برای حضور در اجلاس شانگهای، پیوستن ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای را در گرو حل مشکل تحریم و پذیرش برنامه‌های FATF می دانست.
این روزنامه ها در حالی در روزهای قبل از اجلاس تحریم ها و FATF را مانع عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای می دانستند که کمتر از 24 یاعت بعد از تایید عضویت دائم ایران در این سازمان یا 180 درجه تغییر جبهه دادند و آن را دستاورد دانستند یا این عضویت دائم را در حالی که دولت همراه و همفکرشان سالها به دنیال آن بود بی اثر دانستند.
عقب نشینی اعتماد از موضع خود
روزنامه اعتماد پس از تایید عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای با تیتر «ایران+شانگهای» به این عضویت واکنش داد. این روزنامه در بخشی از مطلب خود با اشاره به سخنان رئیس جمهور نوشت: سازمان همکاری شانگهای به خوبی نشان داده که می‌تواند با اتکای به ظرفیت‌های اقتصادی، سیاسی، ارزشی و جمعیتی خود به نیروی پیشران چندجانبه‌گرایی جهانی تبدیل شود و این امر نشان‌دهنده فراهم بودن بستر شکل‌دهی به جامعه‌ای بر پایه ارزش‌های مشترک کشورهای در حال توسعه است. تاکید بر چندجانبه‌گرایی که حالا به نظر می‌رسد رییسی و دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم سعی دارند از آن به عنوان مکمل راهبرد اصلی این دولت یعنی همکاری با کشورهای منطقه، صحبت کنند.
عضویت شانگهای در زمان زیاده‌خواهی آمریکا اهمیت بالایی دارد
روزنامه آرمان ملی نیز که تا قبل از این FATF را مانع تجارت خارجی و مسیر شانگهای را بدون FATF سخت و دشوار می دانست در شماره جدید خود با تیتر «ایران در پیمان ابریشمی» به تایید عضویت دائم ایران در این سازمان واکنش نشان داد.
این روزنامه در بخشی از مطلب خود آورده است: حالا در شرایط تحریم‌های سخت و زمانی که در رابطه با مذاکرات هسته‌ای و برجام، ایران معتقد است آمریکا زیاده‌خواهی می‌کند، این عضویت برای کشور از اهمیت بالایی برخوردار است.
اهمیت عضویت در شانگهای از زبان یک مخالف
روزنامه تعادل نیز در شماره جدید خود در حالی از تایید شدن ایران در سازمان شانگهای حمایت کرد که در شماره های قبل عضویت در آن را در گرو FATF می دانست.
وی در مطلبی با تیتر «اهمیت عضویت در شانگهای» نوشت: بر اساس ارزیابی‌های تحلیلی آینده اقتصاد جهان در آسیا خواهد بود و در چشم‌انداز کشورهای نخست و دوم اقتصاد جهان (چین و هند) عضو این سازمان هستند. وقتی مجموعه این داده‌های اطلاعاتی را در کنار هم قرار می‌دهیم، تصویری از یک پازل مشخص را در بخش‌های امنیتی و اقتصادی نمایان می‌کند که می‌تواند دورنمای روشنی را پیش روی اعضا بگشاید. از منظر ایران اما پیوستن به یک چنین سازمانی یک پوئن است. با توجه به اینکه ایران طی 4دهه گذشته نتوانسته در هیچ سازمان بین‌المللی موثری عضویت پیدا کند، این عضویت، امتیازات بالقوه مناسبی را برای ایران ایجاد می‌کند.
داستان به همین سه روزنامه ختم نیمشود و روزنامه ها، سایت ها و شخصیت های مختلفی به عضویت دائمک در شانگهای واکنش نشان دادند که برای آنها بعد از تایید عضویت ایران چیزی جز رسوایی نداشت. نمونه هایی از این واکنش ها را در ادامه میخوانید.
روسیاهی دیگر در سیاست خارجی
خبرگزاری اصلاح طلب ایلنا، روز ۲۱ شهریور با تأکید بر اینکه بسیاری از کشورها ریسک تجارت با ایران را نمی پذیرند، می نویسد: «راه ساده ای برای پیوستن به پیمان شانگهای نداریم.
جالب تر اینکه درست در ساعاتی که اجلاس شانگهای در جریان بود و ساعاتی بیش تا انتشار خبر عضویت ایران در پیمان شانگهای نمانده بود، پایگاه اطلاع‌رسانی انتخاب به عنوان پایگاه حامی دولت روحانی در مصاحبه ای با حشمت الله فلاحت پیشه نماینده سابق نزدیک به دولت تدبیر و امید می نویسد: «کشورهای عضو شانگهای حاضر نیستند خود را درگیر مسایل ایران ازجمله در بحث برجام و FATF کنند... ایران برای پیوستن به این سازمان باید تنش زدایی در روابط خارجی را پیش بگیرد».
گزارش از مسلم خلخال
